ارس رسا – سجاد رضایی ؛ واقعا چقدر حال کسی که صدایش به هیچ کجا و هیچ کس نمی رسد بغض آلود است، هر کسی از راه می رسد لگدی به او می زند و فحشی هم نثارش میکند و می رود. و او صدایش به هیچ جا نمی رسد که فریاد کند، و برای تظلم خواهی اقدام کند. این بدترین وضعیت ممکن برای یک انسان است.

اما بدتر از این ،حالتی است که فریاد یک منطقه ،با هزاران انسان، به جایی نرسد، امیدها بر باد می روند ، این روزها دقیقا مغان این حال را دارد، صدایش به جایی نمی رسد، منطقه ای که تاریخ تمدنش به قرن ها می رسد و ارس سند این تمدن است، ارسی که در پیرامونش قلعه اولتان را با چندهزارسال تمدن ،شاه بیت شعر مظلومیت مغان ،کرده است.
هرچند از استعداد این فقیر ثروتمند بگوییم کم است، مغان با بیشترین مرز مشترک با همسایه شمالی ایران ،هیچ عایداتی از این مساله و ده ها ظرفیت دیگر نبرده است.
منطقه ای که علی رغم وجود چندین جاذبه طبیعی ،همچون ،رود ارس، جنگلهای آن و چندمورد دیگر ،که از نظر گردشگری بسیار حائز اهمیت است ،هنوز یکی از محروم ترین مناطق کشور باقی مانده است،در این زمینه قلعه اولتان نیز نمود تمدن این دیار است که در کمال تعجب در بی توجه مسئولین ذی ربط ،زیر خاک مدفون است، در حالیکه قابلیت ایجاد یک سایت بزرگ باستان شناسی نمونه در سطح ملی را داراست. عدم توجه به این قلعه تاریخی ،برای تاریخ تمدن کشور، مانند نادیده انگاشتن منابع گازی پارس جنوبی است، تا این حد برای منطقه ،کشور ،و حتی جهان ،حائز درجه اهمیت است که متاسفانه چون در مغان واقع شده ،امید بازسازی و کاوش آن به ظن باستان شناسان ،در حد هیچ است.

علاوه بر موارد فوق ،حتی چند شرکت بزرگ اقتصادی و کشاورزی که از بزرگترین بنگاه های اقتصادی کشور محسوب میشوند ،نیز دیگر در مرز انحلال و ورشکستگی اند و این مساله میتواند آخرین گلوله را بر پیکر بی جان مغان وارد آورد. باید مدنظر باشد که مغان به تنهایی درصد بزرگی از استراتژیک ترین محصول کشور را تولید میکند ، مع الاسف امروز حتی کشاورزانش نیز در فکر مهاجرتند ، مهاجرتی که این منطقه ی چند هزارساله را در زمانی نزدیک ،به یک نقطه ی کم تراکم جمعیتی تبدیل خواهد کرد، تخلیه ی روستاهایی که شاهرگ تامین محصولات استراتژیک کشورند در حکم مرگی تدریجی برای اقتصاد منطقه ،و نیازمندی هرچه بیشتر کشور به واردات محصولاتی چون گندم ،ذرت، کلزا،چغندرقند و دیگر محصولات حساس ،میباشد ،با وجود پیش بینی این وضعیت در سالهای اخیر از جانب متخصصین استان، مغان همچنان در سراشیبی عدم توسعه قرار دارد، منطقه ای که از تمام جوانب قلب تپنده استان و حتی شمال غرب کشور محسوب میشود ،استحقاق چنین وضعیتی را ندارد.
یکی از چالش هایی که در دوسال اخیر با آن مواجه بوده ایم ،ایجاد و یا الحاق مغان ،به منطقه آزاد بوده است، با توجه به استعداد مغان در زمینه ی کشاورزی ،و همچنین دارا بودن مرز مشترک با آذربایجان و امکان اتصال از این طریق به دریای سیاه، و پیمودن راه اقتصادی تا خود چین، الزام تحقق این پروژه را برای تسریع توسعه منطقه، نشان می دهد،با وجود اذعان تمام متخصصین ،به این قابلیت های مغان ،همچنان این پروژه به رویایی دور و دراز بدل گشته و هر روز بیشتر از دیروز مردم منطقه و سرمایه گذاران راغب در این زمینه، مایوس تر میشوند. این مساله قابل کتمان نیست که تحقق این پروژه با امید مردم منطقه گره خورده و در صورت عدم تحقق باورمندی مردم به مسئولان ذی ربط شدیدا تنزل پیدا خواهد کرد که این امر در مشارکت های اجتماعی و سیاسی بطور محسوس اثرگذار خواهد بود.
متاسفانه دو سال پیش ،زمانی که الحاق مغان به منطقه آزاد ارس تقریبا قطعی شده بود با اقداماتی از جانب مسئولین استانی با هدف ایجاد منطقه آزاد مستقل این مساله درگیر کاغذبازی ها و اتوماسیون خسته کننده دولت و مجلس شده و دو سال از فرصتی که میتوانست منطقه را به سمت توسعه سوق دهد، به هدر رفته و امروز نیز تصویب لایحه مناطق آزاد مستقل ،در مجلس، در هاله ای از ابهام قرار گرفته و دوباره روز از نو ،روزی از نو…..
مساله ی دیگر ایجاد شکافی دیگر بین مرکز استان و مغان است ،صداقت مسئولین استانی در این لایحه اخیر که در نامگذاری با توجه به محدوده مشخصه در لایحه اقدام نکرده بودند ،شدیدا در نزد مردم ،مورد خدشه قرار گرفته و حتی با احتمال قوی عدم تصویب لایحه در مجلس، قاطبه مردم از تغییر نام منطقه ی آزاد اردبیل ،به مغان ،دفاع و آن را مهری دیگر بر ناملایمتی مرکز استان به مغان تلقی میکنند ،توصیه میگردد استاندار محبوب ، همانطور که به کرات از نام مغان برای منطقه آزاد دفاع کرده اند، اقدامی عملی در این راستا انجام داده و این شکاف را ترمیم نمایند ، قابل توجه اینست که امام جمعه استان حضرت آیت الله دکتر حسن عاملی نیز از نام مغان برای منطقه آزاد دفاع کرده و در خطبه های نماز جمعه هفته های گذشته از این مساله سخن به میان آورده اند.
هرچه در جلسه رای گیری مجلس روی دهد ، از اهمیت تسریع توسعه مغان ،نخواهد کاست ، و این مساله چه در صورت تصویب لایحه مناطق آزاد ،چه در صورت عدم تصویب آن، باید مدنظر مسئولان دولتی قرار گرفته و از این منطقه زرخیز به نفع منافع ملی ،و در جهت بهبود روابط دیپلماتیک و اقتصادی با قفقاز و ماورای قفقاز،استفاده کنند. لازم بذکر است که بدلیل تقویت اقتصاد کشور در شرایط حاضر، و جان بخشی به رکود حاکم در اقتصاد ، توجه به مناطق مرزی مانند مغان کاملا ضروری مینماید.