14:11:14 - یکشنبه 26 آگوست 2018
جامعه آنارشیک و منطق عملکرد برای توسعه اجتماعی ایران
• حامد روشن چشم • دکتری جامعه شناسی سیاسی ارس رسا / جامعه در معنای ساده یعنی مجموعه ای از افرادی که در یک تعامل متقابل با یکدیگر قرار دارند. پیش از این در معنای جامعه جغرافیا و تاریخ مشترک نیز نهفته بود، به عبارتی، اندیشمندان کلاسیک، جامعه را مجموعه افرادی که در جغرافیا و


• حامد روشن چشم
• دکتری جامعه شناسی سیاسی
ارس رسا / جامعه در معنای ساده یعنی مجموعه ای از افرادی که در یک تعامل متقابل با یکدیگر قرار دارند. پیش از این در معنای جامعه جغرافیا و تاریخ مشترک نیز نهفته بود، به عبارتی، اندیشمندان کلاسیک، جامعه را مجموعه افرادی که در جغرافیا و تاریخ مشترک زندگی می کردند، مد نظر قرار می دادند. فارغ از اینکه امروزه به چه میزان تاریخ در شکل دادن یک جامعه حائز اهمیت است، اما به جرات می توان نقش جغرافیایی مشترک و معین را در ترسیم جامعه کم رنگ تلقی کرد. بدین معنی که، یک جامعه در تعامل و تبادل نشانه ای متقابل معنا پیدا می کرد و بدون تردید در جهان کلاسیک این نوع تعامل متقابل امکان پذیر نبود، مگر اینکه در کنار یکدیگر و سرزمین معین قرار می گرفتند اما اکنون سطح تعاملات به گونه ای است که مرزهای جغرافیایی تعیین کننده تعامل نشانه نیستند و جوامع مختلف بر اساس تشابه نشانه ای به مانند جامعه دفاع از حقوق زنان در ابعاد فرا جغرافیایی شکل می گیرد.
با تمام این وجود می توان از لحاظ ساختار بندی اجتماعی با توجه به نوع تعامل ارتباطی از سه نوع جامعه کلاسیک (سنتی)، مدرن و پسا مدرن سخن گفت. تفاوت این سه نوع جامعه، در نوع ارتباط که در سنتی بر اساس خویشاوندی و تعامل چهره به چهره اعضا در ساخت قومی مشخص بود، مدرن که بر مبنای توسعه صنعتی و ابزارهای ارتباطی چون رسانه، روزنامه، احزاب و غیره قرار داشت و جامعه پسا مدرن که بر اساس تعامل نشانه های مجازی واقع هستند. جامعه امروزی ایران امروزی ترکیبی از این سه نوع ایده آل اجتماعی است، با تمام این وجود نوعی تنش ساختاری با توجه به ترکیب این الگوهای اجتماعی نیز باعث ایجاد ساختاری آنارشیک گونه که در آن هیچ کدام از ساختارهای مورد نظر به سطح هژمونی نرسیده اند وجود دارد. به عبارت بهتر، جامعه کنونی فاقد الگوی معین رفتاری بر اساس فراروایت و نظم معنای هر کدام از این الگوهای ایده آل است. به زبان ساده یعنی اینکه هیچ نوع تبعیت مطلق از ریش سفید، احزاب و نظم تعاملی ساخت اجتماعی وجود ندارد.
یک اینچنین وضعیتی را به خوبی می توانیم در الگوها و رفتارهای اجتماعی پیرامون خود شاهد باشیم. نکته ای که اکنون در این وضعیت حائز اهیمت است، منطق عملکرد اجتماعی در آن است. به نظر می رسد که الگوهای حاکم رفتاری بدلیل کثرت در ابعاد جامعه و ترکیب های اجتماعی به شدت در حال افول و نوعی منطق تعاملی غیر حاکم در حال ظهور است. بدین معنی که در صورت افول نظم حاکم رفتاری و معنای که تعیین کننده سطح فهم و متاثر از آن است، جامعه از درجه فردیت بیشتری برخوردار شده و در درون جامعه قدرت گزینش بالا و درجه آزادی بیشتری برای فرد خواهد داشت. در این وضعیت جامعه به سمت اتمیزه حرکت کرده و اجزای جامعه بر مدار فردیت به گردش در خواهند آمد. این وضعیت به مانند عدم وجود آهن ربا در برابر براده های آهن هست که هر کدام جهت خاصی را برای خود دارند. در این حالت الگوی براده های آهن به چه صورتی خواهد بود؟ بدیهی است که در اجتماع نیز در صورت افول منطق حاکم گسترده انتخاب فردی افزایش یافته و نظم از پیش تعیین شده افول و هر فرد بر اساس مجموعه داشته های خود توانایی گسست و پیوست از فرد و اجتماع را خواهد داشت. به تعبیر اندیشمندان این بالاترین سطح آزادی فرد در ساختار اجتماعی می باشد، یا به عبارت بهتر، نبود ساختار زمینه حداکثر آزادی انسان را تامین می کند. اما اینچنین جامعه ای تاکنون در تاریخ بشر تجربه نشده است و تنها از آن به وضعیت پیش از قرارداد اجتماعی توسط اندیشمندان مدرن چون هابز، لاک و روسو تعبیر شده است. بر همین اساس نیز جان راولز تئوری عدالت خود را بنا نهاده است.
بر این اساس حرکت از فردیت ها به قرارداد اجتماعی تمدن و مدرنیته را سامان داد و در صورت حرکت از قرارداد اجتماعی به سمت فردیت که امروزه شاهد آن هستیم، در حال حرکت به سمت پسا مدرنیته می باشیم. اکنون سوال این است، در وضعیت پسا مدرنیته و افزایش قدرت فرد منطق عملکرد به چه صورتی است؟ در این حالت دو اتفاق پیش خواهد آمد، ابتدا اینکه جامعه از ساختار کلان به خرده ساختارهای غیر مسلط تبدیل شده و روابط میان ساختاری باهم خواهند داشت و دوم اینکه براساس نگاه اجتماعی و عقلانیت موجود تعامل و تساهل جایگزین نزاع و تنش در روابط میان خرده ساختارها خواهد گردید. بایستی به این نکته نیز توجه داشت که در صورتی این دو رویکرد حاکم خواهد شد که منافع فردی در تعامل متقابل تعریف شده و آزادی فردی آرمان اصلی جامعه قرار گیرد. بنابراین، جامعه ایران زمانی به سمت توسعه در این شرایط خواهد رفت و از برخورد اجتماعی کاسته خواهد شد که اول بر آزادی فردی تکیه داشته و در سیاست های اجتماعی آن را پیگیری کند، سپس زمینه حداکثر تعامل بین افراد را بدون تسلط تامین کند. در این شرایط جامعه ایران رو به تعالی و توسعه اجتماعی بر اساس آزادی، انسان و تساهل گام بر می دارد.

تازه های خبر
آمار وبسایت
  • بازدید امروز: 5136
  • بازدید دیروز: 7132
  • کل بازدیدها: 4804751
وب لوکس موسسه خیریه آرزو وب لوکس وب لوکس وب لوکس وب لوکس
چندرسانه اي